Calisia - Wydarte

Celem wyprawy do Kalisza, oprócz ponownych odwiedzin tamtejszego muzeum, była autopsja grodziska przy ul. Wydarte. Do roku 2002 nie było ono znane nauce, dopiero prospekcja powierzchniowa, w poszukiwaniu miejsca bitwy szwedzko-rosyjskiej z 1706 roku zaowocowała przypadkowym jego odkryciem. Co ciekawe, grodzisko naniesione zostało na rosyjską mapę Plan okrestnostej goroda Kališa w 1835 roku, choć nie wiemy czy kartografowie zdawali sobie sprawę czym jest obiekt. 

Grodzisko Kalisz Wydarte na mapie Plan okrestnostej goroda Kališa

Grodzisko leży tuż przy brzegu Prosny ale jest to efekt XIX-wiecznej regulacji rzeki, co widoczne jest także na powyższej mapie. Do obiektu docieramy wzdłuż strumienia przedzierając się przez liczne krzaki. Opisane w literaturze wały o wysokości 1 metra nie są czytelne, za to cały obiekt przedstawia się jako niewielkie wyniesienie, na zdjęciach lepiej widoczne ze znacznej odległości niż z bliska. Turystyczną atrakcją niemalże całkowicie zniwelowane orką grodzisko nie zostanie.

Co wiemy o grodzie - wstępnie wydatowany został na czasy panowania Mieszka I. Powstał prawdopodobnie na miejscu starszej osady plemiennej. Wał zbudowany był w konstrukcji skrzyniowej i rusztowej. 

Wczesnośredniowieczne grodzisko Kalisz Wydarte

Wczesnośredniowieczne grodzisko Kalisz Wydarte

Wczesnośredniowieczne grodzisko Kalisz Wydarte

Wczesnośredniowieczne grodzisko Kalisz Wydarte

Przygotowując się do wyprawy i szukając w internecie informacji na temat obiektu spotkaliśmy się z licznymi nieporozumieniami dotyczącymi grodziska oraz stanowiska Wydarte 2, które niniejszym chcielibyśmy wyprostować:
1. W Kaliszu w okolicach ulicy Wydarte znane są co najmniej dwa stanowiska (nr 2 i 14) chronologicznie związane z wczesnym średniowieczem.
2. Oba stanowiska znane są też czasem też pod nazwą Ogrody, od nazwy dzielnicy, w której mieści się ulica Wydarte.
3. Stanowisko nr 2 przy ulicy Wydarte było badane w latach 50-tych oraz 70-tych w ramach badań ratowniczych przed budową szpitala, tzw. okrąglaka. Z nieznanych nam przyczyn w różnych dyskusjach na forach stanowisko funkcjonuje w świadomości internautów jako grodzisko. Dementujemy tę informację - wykopaliskowo udało się tam stwierdzić oprócz osadnictwa pradziejowego osadę wczesnośredniowieczną, a nie pozostałości grodu. Osada funkcjonowała w dwóch fazach - w VII-VIII oraz XII wieku. Najbardziej spektakularnym artefaktem pochodzącym z wykopalisk osady jest merowińskie okucie paska/rzemienia od ostrogi prezentowane już na blogu.
4. Stanowisko nr 14 to wyżej opisywane grodzisko.
5. Bez dokładnego datowania nie da się wykazać powiązań pomiędzy oboma stanowiskami, oddalonymi od siebie o 2 km w linii prostej.

Lokalizacja grodziska - stanowisko nr 14 przy ul. Wydarte



Lokalizacja osady - stanowisko nr 2 przy ul. Wydarte



Literatura:
1. Tadeusz Baranowski, Okucie pasa z Kalisza, [w] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, Lublin-Warszwa 2003
2. Adam Kędzierski, Odkrycie archeologiczne przy ulicy Wydarte, Wczesnośredniowieczne grodzisko Kalisza [w] Kalisia Nova, tom 10, 2006
3. Kalisz wczesnośredniowieczny, Materiały sesji Kalisz 15 czerwca 1998, pod red. Tadeusza Baranowskiego, Kalisz 1998
4. Tadeusz Baranowski, Leszek Ziąbka, Gród w Kaliszu, [w] Wielkopolska w dziejach. Archeologia o regionie, Poznań 2008


Na koniec chcielibyśmy też złożyć podziękowania Panu dr. Adamowi Kędzierskiemu, który potwierdził poprawną identyfikację grodziska, co do którego ze względu na stan zachowania mieliśmy duże wątpliwości.

Komentarze

  1. Grodzisko na Zawodziu jest późniejsze?

    OdpowiedzUsuń
  2. Ad. Zawodzie - wydatowany dendrochronologicznie po AD 827 - po 854 pierwszy wał został opisany jako "pierścieniowaty (?), niewysoki quasi-wał pozbawiony walorów fortyfikacji, za to być może z czostkami na przedpolu - przeszkodą broniącą dostępu do wnętrza wyspy". Cytat za Michał Kara, Najstarsza państwo Piastów - rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań 2009

    Michał Kara widzi w owym wale ogrodzenie przestrzeni sakralne (gród kultowy), odkrywca Tadeusz Baranowski obwarowanie grodu plemiennego natomiast Janusz Tomala zabezpieczenia brzegu przed podmywaniem.
    Kolejna faza grodu na Zawodziu to już przebudowa piastowska (a zatem +- zbieżna z datowaniem grodu przy ul. Wydarte) datowana na X wiek. Nie znam niestety dendrodat.

    Idąc tym tropem Zawodzie było by starszym grodziskiem. Jednocześnie nie mając potwierdzonego datowania grodziska przy ul. Wydarte trudno 100% określić relacje chronologiczną pomiędzy nimi.

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Popularne posty