Policefaliczna sterczyna

Dziś chciałbym zatrzymać się na chwilę przy poznańskim ratuszu. A właściwie na jednym jego detalu architektonicznym. Czytamy o nim: „(...) przyporę wieńczy sterczyna zakończona głową o trzech twarzach, która interpretowana bywa jako wyobrażenie legendarnych braci Lecha, Czecha i Rusa lub Światowida-Trygława. W rzeczywistości jest to symbol roztropności, a całość nawiązuje formą do będącej niegdyś atrybutem władzy burmistrzowskiej laski.*”

W innej wersji jaką udało mi się znaleźć, sterczyna ma symbolizować consensus: mieszkańcy – miasto – władze państwa**.

Sterczyna powstała prawdopodobnie przy okazji przebudowy w XVI wieku.

Poniżej skan pocztówki zatytułowanej "Poznań – Światowid na starym ratuszu”. Mamy tu do czynienia z oczywistym błędem rzeczowym, gdyż przedstawienie posiada 3, a nie 4 twarze.



To zaś fotka dziś pstryknięta.

O ile teoria o Trzygławie wydaje się zbyt śmiała, to z łatwością przychodzi nam akceptacja nawiązanie do laski burmistrzowskiej.

Poniżej przedstawienie takiego artefaktu, wydatowanego na XV wiek. Laska sądowa burmistrzów z Kurzelewa (woj. małopolskie).

Czytamy Glogera: „Laska ta z drzewa brzozowego, dołem skręcona jakby w sznur, u góry zakończona trzema głowami, wychodzącemi z liścia akantowego, przykrytemi jedną czapką książęcą z krzyżem płasko na niej wyrzeźbionym. Jedna z tych głów, z brodą i włosami przedzielonymi na środku, zdaje się przedstawiać Chrystusa Pana; druga z wyrazem złości w zatartych rysach zdaje się być głową Judasza; trzecia przedstawia trupią czaszkę. Każda z tych głów bez wątpienia ma swoje właściwe znaczenie. I tak głowa Chrystusa oznaczała sprawiedliwość, Judasza winę, a trupia wyrok śmierci. Wedle podania miejscowego, burmistrz, piastując tę laskę, odbywał sądy na rynku, a prowadzonym na śmierć winowajcom miał dawać do pocałowania ów krzyż na wierzchu wyrzeźbiony***”.

Czy zestawienie powyższego opisu z kompetencjami Welesa (Trzygłowa) nie wydaje się atrakcyjne. Pamiętamy przysięgę ruskiego społeczeństwa na Welesa w "Powieści dorocznej". Znamy jego chtoniczny charakter. Czy zatem z dachu poznańskiego ratusza spoziera pogański bałwan…?

* http://www.poznan.pl
**J. Skuratowicz, Ratusz Poznański, Poznań 2003
***Z. Gloger, Encyklopedia Staropolska, Warszawa 1900-1903