Bók þessi heitir Edda
Księga ta zwie się Edda, czytamy w pierwszych słowach XIV-wiecznego manuskryptu znanego jako Kodeks z Uppsali. Rękopis zawiera jedną z wersji Eddy prozaicznej, której autorstwo badacze przypisują Snorriemu Sturlusonowi (1179-1241). Snorri pochodził z wpływowego rodu Sturlungów. Wykształcenie zdobył w Oddi w południowej Islandii, brał czynny udział w życiu politycznym wyspy, dwukrotnie pełnił urząd głosiciela praw. Jego bliskie związki z dworem norweskim wzbudzały niezadowolenie mieszkańców Islandii. Przebywając w Norwegii został uwikłany w konflikt przeciw królowi Håkonowi IV. Zginął w swoim domu na Islandii zamordowany przez królewskich wysłanników. W traktacie poświęconym uprawianiu poezji oparł się na nordyckiej mitologii, czerpiąc z niej przykłady dla doskonalenia literackiego warsztatu twórcy. Na Eddę prozaiczną, poza Prologiem składają się trzy części. Pierwsza z nich to Gylfaginning (Omamienie Gylfiego), gdzie objaśnione są wątki pogańskiej mitologii Skandynawów. W części drugiej, noszącej nazwę Skaldskaparmál (Język sztuki skaldowania) Sturluson wyłożył znaczenie kenningów, czyli metafor używanych we współczesnej mu poezji. Ostatnia, trzecia część Eddy to Hattatál (Wyliczenie rodzajów metrum) – podręcznik zawierający zbiór reguł poetyckich w formie długiego, ponad stuwersowego poematu. Należy podkreślić, że opowieści mityczne przedstawione przez Snorriego w jego dziele są pełne wpływów chrześcijańskich z epoki, w której żył i tworzył. Dwunaste i trzynaste stulecie zachowywało jeszcze żywą pamięć o czasach pogańskich, a Snorri był jednym z tych twórców, który próbował oddać realia czasów i wierzeń, w jakich żyli i które wyznawali jego przodkowie.
Manuskrypty z tekstem Eddy prozaicznej powstałe w średniowieczu na Islandii zachowały się do naszych czasów w liczbie pięciu egzemplarzy. Oryginał autorstwa Sturlusona nie przetrwał. Najstarsze manuskrypty pochodzą z początku XIV w., jeden z XV w. Jeden młodszy rękopis pochodzi z końca XVI w. Zabytki islandzkiego piśmiennictwa przechowywane są obecnie w dwóch miejscach, w kolekcjach w Kopenhadze i w Reykjaviku. Osobą, która sprowadziła średniowieczne księgi do Danii był Islandczyk w służbie dworu duńskiego, Árni Magnússon (1663-1730). Poprzez swoją działalność Árni być może uchronił je od zapomnienia i zniszczenia. Po śmierci kolekcjonera zbiory stały się własnością biblioteki uniwersytetu kopenhaskiego i otrzymały nazwę Zbiorów Arnamagneańskich (w języku duńskim w liczbie pojedynczej: Den Arnamagnæanske Samling). Na podstawie umowy zawartej w 1971 r. między Islandią i Danią 1666 rękopisów zostało zwróconych stronie islandzkiej. W zeszłym roku zbiory duńsko-islandzkie zostały wpisane do rejestru UNESCO Pamięć świata. Niestety nie udało mi się ustalić, jakie profity płyną z umieszczenia dóbr kultury w tym rejestrze. Poniżej zdjęcie rękopisu AM 242 folio, zwanego od nazwiska swego posiadacza Codex Wormianus (druga połowa XIV w.).
A to skan pierwszej karty rękopisu DG 11, zwanego upsalskim, (powstał w latach 1300-1325) którego początkowe zdanie posłużyło za tytuł dzisiejszego wpisu :)
Źródła fotografii:
Flickr
UNESCO
Komentarze
Prześlij komentarz