Grodzisko Jarantów

Drugie z grodzisk dawnej Puszczy Pyzdrskiej znajduje się już nie na terenie dzisiejszego kompleksu leśnego, ale w jego otulinie, o półtora kilometra na północny wschód od wsi Jarantów. Ulokowane w dolinie rzeki Czarna Struga, która zwana jest także Bawołem.

Gród był jednoczłonowy, do dziś dobrze zachowała się fosa oraz jego wały (5-6 m wysokości). Średnica około 72 m. Majdan grodziska wg Studiów i Materiałów do Osadnictwa Wielkopolski Wczesnohistorycznej ma wymiar 16x22 m.

Do połowy lat 60-tych obiekt doczekał się kilku prospekcji terenowych - z jego powierzchni zebrano ułamki ceramiki. Badań wykopaliskowych w postaci serii sondaży doczekał się w 1966 roku, wykonanych przez małżeństwo Iwonę i Krzysztofa (późniejszego dyrektora Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie) Dąbrowskich.

Badania Dąbrowskich zweryfikowały wykonane rok wcześniej przez Richarda E. Linington'a z Fundacji Lerici w Rzymie, pomiary elektromagnetyczne. Linington zaproszony przez Krzysztofa Dąbrowskiego, oprócz przedmiotu dzisiejszego wpisu, poddał badaniom także dwa inne stanowiska, z epoki lateńskiej, w Piwonicach oraz Zagórzynie.

Więcej do poczytania o niezwykłej historii pioniera badań elektromagnetycznych, który w trudnych czasach działał w Czechosłowacji i Polsce, można znaleźć w artykułach Tomasza Herbicha, Początki metody magnetycznej w polskich badaniach archeologicznych [w:] Archeologia Polski, tom 56, 2011 (niedostępne online) oraz w anglojęzycznej publikacji Magnetic prospecting in archaeological research - a historical outline [w:] Archeologia Polonia, tom. 53, 2015 (tym razem do pobrania na Academia.edu)

W trakcie weryfikacji udało się potwierdzić wykryte magnetometrem konstrukcje skrzyniowe wału obronnego, które zachowały sie w postaci zwęglonych belek oraz kamieni, odkopano także dwa przedmioty żelazne - podkowę oraz bliżej nieokreślone okucie.

Na podstawie ceramiki jarantowskie grodzisko wydatowane zostało na drugą połowę X - początek XI wieku, kiedy to uległo zniszczeniu (pożar).

Według informacji znalezionych na portalu zabytek.pl obiekt znajduję się na prywatnym terenie, podczas naszych odwiedzin w Maju 2012 roku nie napotkaliśmy żadnych oznaczeń ani niedogodności z tym związanych. Być może przez te kilka lat nastąpiły jakieś zmiany.

Sensowne jak to w przypadku zasadniczej większości grodzisk jest jego zwiedzanie w porze bezlistnej, choć jak widać na poniższych fotografiach, drzewa, które porostają obiekt są już wyrośnięte, w związku z czym nawet latem powinien być osiągalny.

Poniżej zdjęcia majdanu.

Literatura:

• Iwona Dąbrowska, Badania archeologiczne wczesnośredniowiecznego grodziska w Jarantowie, pow. Kalisz, w 1966 roku [w:] Sprawozdania Archeologiczne, t. XX, 1969
• Witold Hensel, Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. II, 1950
• Tomasz Herbich, Magnetic prospecting in archaeological research - a historical outline [w:] Archeologia Polonia, t. 53, 2015

Nie wykluczamy, że jeszcze jakieś istotne informacje o obiekcie można znaleźć w pozycji autorstwa Aldony Chmielewskiej i Pawła, Marosika pt.  Wczesnośredniowieczne budownictwo obronne między Prosną i Pilicą, Warszawa-Łódź 1989, natomiast nie udało się autorom niniejszego wpisu dotrzeć do niej.